تاریخچه سیگار، از کشف تا جهانی شدن سیگار
آنچه در این مطلب خواهید خواند
تاریخچه سیگار: سرآغاز
سیگار، با تاریخچه‌ای طولانی و جذاب، نقش پررنگی در زندگی مردم سراسر جهان ایفا کرده است. مصرف تنباکو، گیاهی که سیگار از آن تهیه می‌شود، به هزاران سال پیش باز می‌گردد و تحول آن به سیگارهای امروزی، داستانی جالب و شنیدنی دارد. درک تاریخچه سیگار از دیدگاه اجتماعی-جغرافیایی، امری ضروری است؛ چرا که این دیدگاه، روشنگر عوامل اجتماعی و فرهنگی‌ای است که بر تولید، مصرف و مقررات‌گذاری سیگار در طول تاریخ تأثیر گذاشته‌اند.
سیگار یکی از پرمصرف‌ترین فرآورده‌های دخانی در سراسر جهان است. قدمت تاریخچه سیگار به قرن نهم میلادی باز می‌گردد، زمانی که سرخ‌پوستان مایا در مکزیک از تنباکو در مراسم مذهبی استفاده می‌کردند. اولین گزارش ثبت‌شده از کشیدن تنباکو توسط کاوشگران اسپانیایی در قرن شانزدهم میلادی صورت گرفت، آن‌ها بودند که این گیاه را به اروپا معرفی کردند.
سیگارهایی که امروزه می‌شناسیم تا قرن نوزدهم میلادی رواج پیدا نکرده بودند. در سال 1843 میلادی، اولین دستگاه تولید سیگار در فرانسه اختراع شد و انقلابی در این صنعت به پا کرد.
پیش از اختراع این دستگاه، مصرف‌کنندگان، تنباکو را با پیپ می‌کشیدند یا آن را درون کاغذ می‌پیچیدند. اما با ورود دستگاه‌های تولید سیگار، روند ساخت این محصول بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر شد و خیلی زود، سیگار به شیوه‌ی غالب استًًعمال دخانیات در میان میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تبدیل شد.
امروزه، سیگار یکی از پرمصرف‌ترین و تجارت‌شده‌ترین کالاها در سطح جهان است و تخمین زده می‌شود 1.1 میلیارد نفر در جهان سیگاری هستند.
پیشینه کهن تنباکو
تنباکو، با تاریخی طولانی و پر رمز و راز، ریشه در قاره آمریکا دارد. این گیاه ابتدا توسط جوامع بومی آن منطقه کشت می‌شد و کاربردهای مختلفی از جمله مصارف دارویی و اعمال معنوی داشت. استفاده از تنباکو توسط این جوامع دست کم به 1400 پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. آن‌ها تنباکو را گیاهی مقدس می‌دانستند که قدرت برقراری ارتباط انسان با دنیای ارواح را داراست.
بیشتر بخوانید: تاریخچه تنباکو: منشا تنباکو و نحوه گسترش آن در جهان
با رویارویی کاوشگران اروپایی با این جوامع، آن‌ها با تنباکو و کاربردهای متنوعش آشنا شدند. اروپاییان به سرعت به طعم تنباکو علاقه‌مند شدند و این گیاه خیلی زود به کالایی محبوب در سراسر قاره تبدیل گشت. اسپانیایی‌ها نخستین کسانی بودند که تنباکو را به اروپا وارد کردند و عمدتا از آن برای مصارف دارویی استفاده می‌کردند. اما این پرتغالی‌ها بودند که برای اولین بار، کشیدن تنباکو را به اروپاییان معرفی کردند و این عادت به سرعت در میان طبقات مرفه رواج پیدا کرد.
تا قرن هفدهم، تنباکو به کالایی مهم در تجارت جهانی تبدیل شده بود. مزارع وسیعی در قاره آمریکا برای پاسخگویی به تقاضای روزافزون این محصول برپا شده بود. همچنین، با توسعه‌ی استراتژی‌های مختلف بازاریابی توسط صنعت تنباکو برای تبلیغ محصولاتشان، مصرف این گیاه در میان اقشار مختلف اجتماعی گسترش بیشتری یافت.
افزایش تولید و مصرف سیگار در قرن نوزدهم
قرن نوزدهم، با ظهور دستگاه‌های تولید سیگار و آغاز تولید انبوه، شاهد جهشی چشمگیر در تولید و مصرف این محصول بود. اختراع دستگاه بانساک (Bonsack) در سال 1881، انقلابی در صنعت تنباکو به وجود آورد. این دستگاه امکان تولید خودکار سیگار را فراهم می‌کرد و به طور قابل توجهی سرعت و بازدهی تولید را افزایش می‌داد. در نتیجه، هزینه تولید و به دنبال آن قیمت نهایی سیگار کاهش یافت و این محصول را برای قشر وسیع‌تری از مردم قابل دسترس کرد.
علاوه بر این، سیگار در قرن نوزدهم به نمادی از مدرنیته و فرهنگ جوان تبدیل شد و با روحیه یاغی‌گرانه و مستقل جوانان آن دوران پیوند خورد. کشیدن سیگار به ویژه در میان زنان جوان، به مد روز تبدیل شد. آن‌ها (زنان) با این عمل، نقش‌های سنتی جنسیتی را به چالش کشیده و در ملاء عام سیگار می‌کشیدند. این تغییر فرهنگی تا حد زیادی مرهون گسترش بازار سیگار از طریق تبلیغات و ترویج آن بود.
کمپین‌های تبلیغاتی مانند شعار معروف «برشته شده است» از سوی شرکت دخانیات آمریکا، به محبوبیت سیگار کمک شایانی کرد. این تبلیغات با مرتبط ساختن سیگار با مدرنیته، تجمل و جذابیت ظاهری، آن را به کالایی پرطرفدار تبدیل نمودند. درج تصویر افراد مشهور، ستاره‌های ورزشی و دیگر نمادهای فرهنگی در تبلیغات سیگار، بیش از پیش این محصول را با فرهنگ جوان و سبک زندگی مدرن گره زد.
افزایش تولید و مصرف سیگار در قرن نوزدهم، نقطه عطفی در تاریخ این محصول به شمار می‌رود. این دوران، شاهد گذار به سمت تولید انبوه، پذیرش فرهنگی و تثبیت جایگاه صنعت دخانیات به عنوان قدرتی تأثیرگذار در اجتماع بود.
جهانی شدن سیگار در قرن بیستم
در طول جنگ جهانی اول، سیگار به کالایی ضروری برای سربازان تبدیل شد. بسیاری از شرکت‌های دخانیات نمونه‌های رایگان برای سربازان خط مقدم ارسال می‌کردند. این امر منجر به افزایش قابل توجه مصرف سیگار شد و تا دهه 1920، سیگار کشیدن به تفریحی رایج برای مردان و زنان تبدیل شده بود. در همین دوره بود که شرکت‌های دخانیات با راه‌اندازی کمپین‌های تبلیغاتی تهاجمی توسط برندهای معروف کمل و لاکی استرایک، به بازاریابی گسترده سیگار روی آوردند.
قرن بیستم شاهد دگرگونی قابل توجهی در صنعت تنباکو به سمت جهانی شدن بود و اتفافات مهمی در تاریخچه سیگار رخ داد. سیگار به کالایی مهم در تجارت جهانی و کانون توجه شرکت‌های چندملیتی تبدیل شد. گسترش بازارهای تنباکو و افزایش تولید سیگار، منجر به بروز نابرابری در مصرف این محصول و پیامدهای بهداشتی آن در مناطق و گروه‌های اجتماعی مختلف گردید. آگاهی روزافزون از این نابرابری‌ها، جرقه مقاومت و کنشگری علیه صنعت تنباکو را شعله‌ور ساخت و به راه‌اندازی کمپین‌های ضد سیگار و سیاست‌های کنترل دخانیات در سراسر جهان انجامید.
بیشتر بخوانید: برند آیکاس، تاریخچه، معرفی کامل و آشنایی با برند آیکوس IQOS
در قرن بیستم، تنباکو به کالایی جهانی تبدیل شد و شرکت‌های چندملیتی مانند فیلیپ موریس، برتیش آمریکن توباکو و ژاپن توباکو بر این صنعت سلطه یافتند. این شرکت‌ها با ادغام و تملیک، دامنه نفوذ خود را گسترش دادند و بازار کشورهای سراسر جهان را تحت کنترل درآوردند. جهانی شدن صنعت تنباکو منجر به افزایش رقابت شد و شرکت‌ها با توسعه محصولات جدید و هدف‌گذاری بر گروه‌های جمعیتی مختلف، به دنبال گسترش پایگاه مشتریان خود برآمدند.
آگاهی از مضرات سیگار بر سلامت
با وجود نگرانی‌های فزاینده در مورد خطرات سیگار برای سلامتی، مصرف آن در طول قرن بیستم همچنان رو به افزایش بود. ارتباط بین سیگار و سرطان ریه در دهه 1950 کشف شد و منجر به افزایش قوانین و درج برچسب‌های هشداردهنده روی بسته‌های سیگار گردید. با این حال، کاهش نرخ سیگار کشیدن در کشورهای توسعه‌یافته تا دهه 1990 به تعویق افتاد. این امر مرهون تلاش‌های گسترده در راستای آموزش عمومی و اعمال مقررات دولتی سخت‌گیرانه بود.
امروزه، سیگار همچنان موضوعی بسیار بحث‌برانگیز و جنجالی است و بسیاری از کشورها مقررات سختگیرانه‌ای را در مورد سیگار کشیدن در اماکن عمومی و تبلیغات آن اعمال می‌کنند. اگرچه مصرف سیگار در برخی نقاط جهان با کاهش روبرو شده است، اما همچنان نگرانی عمده‌ای در حوزه بهداشت عمومی به شمار می‌رود. سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که مصرف دخانیات سالانه جان بیش از 7 میلیون نفر را می‌گیرد.
نابرابری‌ها در مصرف دخانیات و پیامدهای بهداشتی ناشی از آن در مناطق و گروه‌های اجتماعی مختلف، در قرن بیستم بیش از پیش آشکار شد. بالاترین نرخ‌های سیگار کشیدن در کشورهای توسعه‌یافته و پایین‌ترین نرخ‌ها در کشورهای در حال توسعه مشاهده می‌شد. این روند در شیوع بیماری‌های مرتبط با دخانیات نیز منعکس می‌گردید، به گونه‌ای که اقشار به حاشیه رانده‌شده جامعه مانند افراد کم‌درآمد و اقلیت‌های قومی، بیشترین آسیب را متحمل می‌شدند. این نابرابری‌ها به شکل‌گیری مقاومت و کنشگری علیه صنعت دخانیات و اجرای کمپین‌های ضدسیگار و سیاست‌های کنترل دخانیات در سراسر جهان انجامید.
سیگارهای الکترونیکی و ویپینگ (Vape) در سال‌های اخیر، به ویژه در میان جوانان و افراد ترک‌کننده سیگار که به دنبال جایگزینی به اصطلاح کم‌خطرتر برای محصولات سنتی دخانی هستند، محبوبیت یافته‌اند. با این حال، خطرات سیگارهای الکترونیکی و ویپینگ بر سلامت همچنان در حال بررسی و بحث است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مواد شیمیایی موجود در بخار سیگار الکترونیکی می‌توانند برای ریه‌ها و سیستم قلبی عروقی مضر باشند، در حالی که برخی دیگر می‌گویند سیگارهای الکترونیکی ممکن است برای ترک سیگار مفید باشند.
ظهور سیگارهای الکترونیکی و ویپینگ، همچنین ابهاماتی را در مورد مقررات و بازاریابی این محصولات ایجاد کرده است. برخی از طرفداران سیگارهای الکترونیکی استدلال می‌کنند که این محصولات ابزار مفیدی برای کاهش آسیب (ناشی از مصرف دخانیات) هستند و باید به عنوان جایگزینی ایمن‌تر برای سیگارهای سنتی ترویج شوند. با این حال، منتقدان بر این باورند که سیگارهای الکترونیکی ممکن است به عاملی برای شروع مصرف دخانیات در افراد غیرسیگاری، یا مانعی بر سر راه ترک سیگار برای افراد سیگاری تبدیل شوند. همچنین، بازاریابی این محصولات به جوانان را غیراخلاقی می‌دانند.
بیشتر بخوانید: تفاوت سیگار کشیدن فعال و غیر فعال، معنی Active Smoking و Passive Smoking چیست؟
تاریخچه سیگار همواره عرصه‌ای برای جدال‌ها و مباحثات پیرامون تأثیر آن بر سلامت عمومی و عدالت اجتماعی بوده است. علی‌رغم آگاهی گسترده از مضرات سیگار، مصرف دخانیات همچنان یک چالش جدی در حوزه بهداشت عمومی تلقی می‌شود و سالانه جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. امیدواریم قرن بیست و یکم، عصر جدیدی را رقم بزند که در آن شیوه زندگی بدون دخانیات مورد پذیرش همگانی قرار گیرد و شاهد نقطه عطفی در تاریخچه سیگار باشیم.
منبع: quitsure